Φάρος κι αφύπνιση

Φυσάει... Βγήκα στο πιο ψηλό σημείο του σπιτιού... Κάποιες στιγμές, η πιο κοντινή θέση στον Ουρανό είναι κατευναστική.. Έχει ένα μισόφωτο απ' το φεγγάρι... Μισόφωτο που φωτίζει βουνό και θάλασσα.  Η Πούλια στα δεξιά τ’ ουράνιου θόλου. Άλλα αστέρια δε βλέπω. Οι αρχαίοι μας, την έλεγαν "άστρο της Αφροδίτης" ... Αγαπά τον Αυγερινό...Εκείνο τ’ άστρο στην άλλη άκρια τ' ουρανού. Την αγαπά κι αυτός. Όμως, ποτέ δε μπορούν να συναντηθούν, λέει ο θρύλος... Αλλά, σαν φανούν και τα δυο τους εκεί πάνω, γεμίζει η νύχτα απ' την αγάπη τους... Φυσάει δυνατά.. Όπως στην πλώρη ιστιοφόρου.. Δροσίζει και παίρνει βάρη απ’ το νου… Κοιτώ πάλι το φεγγάρι... Πανέμορφο... Μισοσβησμένο, μοιάζει σα να σκεπάστηκε με μισό σεντόνι... Κι αραιά και πού, περνούν από μπροστά του ξέφτια σύννεφων, αραχνοπλασμένα... Όχι, δεν είναι ποιητική διάθεση... Είναι ακριβώς αυτό που βλέπω... Κι αν κάποιος είναι ποιητής, δεν είμαι εγώ τούτη την ώρα… Μόνο η νύχτα… Τη νύχτα ο κόσμος είναι πιο όμορφος... Τόσο που έκατσα σε μια γωνιά κι αγναντεύω... Αν με πάρει ο ύπνος σ’ αυτό το ψηλό μου μετερίζι, θα 'μαι τυχερή... Πόσο συχνά κοιμάται κανείς μέσα σε παραμύθι;

Κι αυτή την ώρα την αλλιώτικη, απ' το ιστιοφόρο της φαντασίας, σκέφτηκα την ευτυχία… Όσα την τρέφουν κι όσα τη διαλύουν… Και κάπου ανάμεσα στα δυο, οι ανθρώπινοι κανόνες…. Που υπάρχουν για να ρυθμίζουν και να προωθούν την πρόοδο, την ευτυχία... Αυτός ήταν από καταβολής πολιτισμού ο σκοπός της δημιουργίας τους... Όταν, όμως, αποτυγχάνουν να το πράξουν, κάθε ελεύθερος νους έχει χρέος να τους απορρίπτει… Όχι για χάρη της αναρχίας, αλλά γι’ αυτήν ακριβώς την τάξη, την ευτυχία...

Πόσοι από τους κανόνες που μας ορίζουν μας κάνουν ευτυχείς; Πόσα από τα προφίλ ζωής που τούτοι μας ορίζουν αντέχουμε στ’ αλήθεια; Πόση ποιότητα ζωής εξασφάλισαν για εμάς; Πραγματική ποιότητα ζωής; Σίγουρα πάντως δε βρίσκεται η ποιότητα στις οθόνες των laptops, των tablets, των i-phones, και των κόσμων του messenger, των chat rooms και λοιπών μέσων που μας μετατρέπουν αργά και σταθερά σε συναισθηματικά ζόμπι, που κάνουν πράξη το ghosting, γιατί και ξέχασαν και φοβούνται να ζήσουν…. Κι εφευρίσκουν πάντα μια δικαιολογία για την απόσυρση αυτή και τις ψεύτικες ζωές που φόρεσαν κατάσαρκα… Όπως για παράδειγμα η οικονομική κρίση… Μια πολύ καλή δικαιολογία.

Ακόμη μια δικαιολογία, τόσο καλά σχεδιασμένη να λειτουργήσει, που ώρες-ώρες πείθει και τους πιο σκληροπυρηνικούς ρομαντικούς, που σκαρώνουν με την κιθάρα τους τραγούδια πλάι στ’ ανθισμένα γιασεμιά του καλοκαιριού, κι ύστερα χάνουν κάθε όμορφη διαφορετικότητα και γίνονται ένα με τη μάζα του τρεντ.

Ας κοιτάξουμε κατάματα τους ένδοξους νεκρούς μας, που έφτιαξαν στο μικρόκοσμό τους  ζωή μέσα από πραγματικό θάνατο, έρωτα μέσα από τη χολέρα, κι αναγέννηση μέσα από μεσαίωνες, κι ύστερα ας ντραπούμε για τους εαυτούς μας και τις καλοσχεδιασμένες δικαιολογίες μας... 

Όχι δεν είμαστε πλούσιοι, όχι δεν είμαστε ευτυχισμένοι, αλλά κανείς δε μπορεί να μας πάρει τις ψυχές μας, εάν δεν τις παραδώσουμε αυτοβούλως... Και σκέφτομαι τούτη την αλλιώτικη ώρα, που ο αέρας πασχίζει να ελευθερώσει το νου μου, μήπως έφτασε η στιγμή να φωνάξουμε σε όποιον θέλει την ψυχή μας, «μολών λαβέ»... Και να θυμηθούμε, αν ξεκινήσαμε με αυτή την πραγματικότητα ως όνειρο… Κι αν όχι, γιατί πορευόμαστε με αυτή;…. Κάποιες στιγμές, η πιο κοντινή θέση στον Ουρανό είναι κατευναστική… Κι αφυπνίζει τις πιο μεγάλες και λυτρωτικές αλήθειες… Και πάνω απ’ όλα, τη δύναμη που χρειάζεται για να κοιτάξεις την πραγματικότητα με θράσος και να πεις «ως εδώ». Κι αν το όνειρό με το οποίο ξεκίνησες, το έχασες κάπου στους περίπλοκους δρόμους, να το ξαναβρείς… Γιατί αυτό είναι ο μόνος φάρος και η μόνη πυξίδα…

 

 

Πόσο δίκαιη είναι η ώρα που φέρνει το σκοτάδι;

 

  

....«...δίκαιη ώρα του λυκόφωτος, όταν πλανιόμαστε σε προκυμαίες ή ουρανούς...» , είχε κάποτε γράψει ο Τάσος Λειβαδίτης…. Η νύχτα πέφτει γοργά, και τα μαβιά σύννεφα της δύσης χάνουν τα χρώματά τους… Πόσο δίκαιη μπορεί να είναι μια ώρα, σαν ετούτη του λυκόφωτος, όταν απάντηση δεν έχει σε τίποτα, ούτε δικαιοσύνη μπορεί να αποδώσει; Κι έτσι, θυμήθηκα τα λόγια του Stevie Wonder:

"Music is a world within itself. With a language we all understand".

…. «Η μουσική είναι ένας κόσμος μόνη της. Με μια γλώσσα που όλοι καταλαβαίνουμε»…. Ποιά μουσική άλλη απ' τους στίχους και τις νότες του Hank Williams στο τραγούδι του  I’m so lonesome I could cry, θα μπορούσε καλύτερα να μιλήσει για το πόσο δίκαιη μπορεί να είναι αυτή η ώρα του λυκόφωτος, που δεν υπόσχεται παρά μόνο σκοτάδι;

Hear that lonesome whippoorwill

He sounds too blue to fly
The midnight train is whining low
I'm so lonesome I could cry

I've never seen a night so long
When time goes crawling by
The moon just went behind the clouds
To hide its face and cry

Did you ever see a robin weep
When leaves begin to die
That means he's lost the will to live
I'm so lonesome I could cry

The silence of a falling star
Lights up a purple sky
And as I wonder where you are
I'm so lonesome I could cry

Άκουσε αυτό το νυχτοπούλι.

Ακούγεται πολύ θλιμμένο για να πετάξει.

Το τρένο του μεσονυκτίου παραπονιέται σιγανά.

Είμαι τόσο μόνος που θα μπορούσα να κλάψω.

Δεν έχω δει νύχτα τόσο μεγάλη

όταν ο χρόνος σέρνεται.

Το φεγγάρι μόλις πήγε πίσω από τα σύννεφα

 να κρύψει το πρόσωπό του και να κλάψει..

Είδες ποτέ κοκκινολαίμη να δακρύζει όταν τα φύλλα αρχίζουν να πεθαίνουν;

Αυτό σημαίνει ότι έχασε τη θέληση να ζήσει..

Είμαι τόσο μόνος που θα μπορούσα να κλάψω..

Η ησυχία ενός πεφταστεριού φωτίζει έναν μαβή ουρανό,

και καθώς αναρωτιέμαι πού είσαι

είμαι τόσο μόνος που θα μπορούσα να κλάψω…

 

Και κάπως έτσι, οι στίχοι τυλίγονται με νότες, και χαρίζονται από πρόσωπα αγαπημένα, κάτι μεθυσμένες από αγάπη στιγμές. Στιγμές δίχως όρια και αποπνικτική λογική του παράλογου κόσμου, που το καλύτερο που ξέρει να κάνει είναι να στραγγαλίζει, να μηδενίζει, και ν’ αφήνει ζωή μόνο σ’ αυτές τις στιγμές. Στιγμές, που απλές σταγόνες, δεν αρκούν για να ξεδιψάσουν οι έρημοι της γης.. Κι όταν η νύχτα έρχεται, μάταια τραγουδά τ’ αηδόνι:

«Είσαι παιδί του φεγγαριού...Εκείνο την ψυχή σου ανασταίνει και φωτίζει...Κι όταν η νύχτα πέφτει, κι ολόμαυρος γίνεται ο καμβάς τ’ ουρανού, μια ζωή χορεύεις με τη σκέψη σου εκεί που τα βουνά αγγίζουνε τ' αστέρια...Και τότε, τα μυστικά του φεγγαριού, στ' ακροδάχτυλα  σου ακουμπούν, για να τ' απλώσεις σε κορμί αγαπημένο, και τα χείλη σου δροσίζουν, για να ψιθυρίσεις λόγια, που δε θα ξεχαστούν»…

Κι ύστερα ο Sting τραγουδά «Το Βιβλίο της Ζωής μου»(The Book of my life)... Και καθώς τραγουδά, δεν έμεινε τίποτα κανείς να πει, παρά μόνο «καληνύχτα»…

 

Though the pages are numbered

I can’t see where they lead

for the end is a mystery no-one can read

 

In the book of my life

now the daylight’s returning

And if one sentence is true

all these pages are burning

and all that’s left is you…..

 

Παρόλο που οι σελίδες είναι αριθμημένες

δε μπορώ να δω πού οδηγούν

γιατί το τέλος είναι ένα μυστήριο

που κανείς δε μπορεί να διαβάσει.

 

Στο βιβλίο της ζωής μου το φως της μέρας επιστρέφει

κι αν μια πρόταση είναι αληθινή

όλες αυτές οι σελίδες καίγονται

κι ό,τι απομένει είσαι εσύ…

Και καθώς ο Sting τραγουδά, δεν έμεινε τίποτα κανείς να πει, παρά μόνο «καληνύχτα»…

 

Ημέρα της γυναίκας

 

                8 Μαρτίου. Ημέρα της Γυναίκας. Λίγο πολύ, στις συνειδήσεις όλων, έχει σχηματιστεί η αντίληψη για το τί ακριβώς σημαίνει αυτή η μέρα. Είναι μέρα γιορτής, είναι μέρα μνήμης. Γιορτής για τα σημερινά μας δικαιώματα και μνήμης για τις γυναίκες, που σε εποχές περασμένες, πάλεψαν μέχρι θανάτου, για να αποκτηθούν, όσα πια  θεωρούμε δεδομένα. Σεβασμός, ισότητα, παιδεία, δικαίωμα εκλέγειν και εκλέγεσθαι, δικαίωμα άποψης, δικαίωμα αυτοδιάθεσης.

                 Ταξιδεύοντας πίσω στους αιώνες, βλέπουμε γυναικείες προσωπικότητες, που άφησαν βαθιά σημάδια στην ιστορία: Κλεοπάτρα, Σεμίραμις, Ολυμπιάδα, Ασπασία, Θεοδώρα, Ζαν Ντ’ Αρκ, Βασίλισσα Ελισάβετ, Μαρία Αντουανέττα, Μαρία και Ειρήνη Κιουρί, Ελεονώρα Ρούσβελτ… και ο κατάλογος είναι μεγάλος. Αλλά δεν ήταν μόνο οι διάσημες γυναίκες, αλλά και γυναίκες καθημερινές, που έγραψαν έπη μέσα στην απλότητά τους, με το θάρρος, την ανθρωπιά και τη θυσία τους. Γυναίκες που γεννούσαν στα χωράφια, που πέθαιναν αβοήθητες από επιλόχειο πυρετό, που δεν έτρωγαν, για να μείνει τροφή για τα παιδιά τους, που μετέφεραν στην πλάτη πυρομαχικά, στα βουνά της Ηπείρου το 1940, που μεγάλωσαν με στερήσεις τα ορφανά τους, δουλεύοντας σε δυο και τρεις δουλειές, που ανάστησαν ακόμα και τα εγγόνια κι έκλεισαν τα μάτια, με τον τίτλο της αγαπημένης γιαγιάς, που όλα τα ξέρει και όλα τα μπορεί. Γυναίκες καθημερινές, γυναίκες μοναδικές, σκιές, συμβουλή και στήριγμα των σπιτικών τους.

               Έχουν ανακαλυφθεί αρχαίοι πολιτισμοί, όπου η γυναίκα ήταν περισσότερο σεβαστή σαν οντότητα από ό,τι στη σύγχρονη κοινωνία. Οι ερευνητές έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα, ότι στα πρώτα βήματα της ανθρωπότητας υπήρχε ένα μητριαρχικό καθεστώς που καταλύθηκε όταν πήραν τα ηνία της κοινωνίας οι άνδρες, που υπερτερώντας σε μυϊκή δύναμη και θέλοντας να μεταβιβάσουν την περιουσία τους στους απογόνους τους, παραγκώνιζαν σταδιακά τις γυναίκες. Όποια, όμως, τύχη κι αν είχε η μητριαρχία, ο Φρήντριχ Ένγκελς, καθώς και άλλοι μαρξιστές, δήλωσαν πως η μητριαρχία θα ήταν ιδανική σαν μορφή κοινωνικής οργάνωσης…

Ο αγώνας για την γυναικεία χειραφέτηση, πιστοποιείται από ανθρωπολογικά ευρήματα, που δείχνουν ότι οι γυναίκες δεν αποκλείονταν παντού από τις θρησκευτικές ιεροτελεστίες και δεν ήταν παντού υποταγμένες στην ανδρική κυριαρχία. Οι νομαδικές και θηρευτικές φυλές, τοποθετούσαν την γυναίκα σε χαμηλό επίπεδο, ενώ οι φυλές που ασχολούνταν με τη γεωργία, στις περισσότερες των περιπτώσεων, τοποθετούν τη γυναίκα σε  επίπεδο υψηλό.

Οι έρευνες έχουν αποφέρει και άλλα στοιχεία για τη στάση πολλών λαών απέναντι στη γυναίκα. Ας δούμε μερικά παραδείγματα:

 Στη Βαβυλωνία, την Αίγυπτο, τη Φρυγία και τη Φοινίκη λατρεύονταν μεταξύ άλλων και γυναικείες θεότητες και μάλιστα θεωρούνταν πανίσχυρες. Η γυναικεία θεότητα ως σύμβολο γονιμότητας, δημιουργίας, ανάστασης και ελπίδας πέρασε σαν θρησκευτική ιδεολογία και στην Ελλάδα και αργότερα στη Ρώμη.

 Ένα αρχαίο νομικό σύγγραμμα, ο Κώδικας του Χαμουραμπί, βασιλιά της Βαβυλωνίας, παρείχε στις έγγαμες γυναίκες προσωπική και οικονομική ελευθερία. Ο γαμπρός κατέβαλε το λεγόμενο «τίμημα της νύφης», που μπορούσε να περιλαμβάνει και ακίνητα και στο σύνολό του, γραφόταν στο όνομα της γυναίκας και παρέμενε ιδιοκτησία της. Έτσι, αν η νύφη επέλεγε να επιστρέψει στο πατρικό της ή ο γαμπρός την χώριζε, έπαιρνε μαζί της τα περιουσιακά στοιχεία που της είχαν δοθεί από το γαμπρό με το γάμο. Επίσης, είχε θεσπιστεί η μονογαμία.  Σε περίπτωση χωρισμού, καθώς και η γυναίκα μπορούσε να χωρίσει τον άνδρα της όποτε ήθελε, με αιτιολογικό την σκληρότητα ή τη μοιχεία, τα παιδιά έμεναν στην κηδεμονία της μητέρας και εξασφαλιζόταν από το νόμο ότι αυτή θα είχε αρκετά μέσα για να τα αναθρέψει. Οι γυναίκες μπορούσαν να είναι και ανεξάρτητες έμποροι, δικαστές, προεστοί και γραφείς.

Στην Αρχαία Αίγυπτο, η θέση των γυναικών στην κοινωνία ήταν εντυπωσιακά υψηλή. Εργάζονταν σε πολλούς τομείς της οικονομίας, μετείχαν στο δημόσιο βίο και είχαν το δικαίωμα να συγχρωτίζονται με τους άνδρες. Η Αίγυπτος, μάλιστα, κυβερνήθηκε από πολλές βασίλισσες.

Από την άλλη πλευρά, οι γυναίκες στην αρχαία Αθήνα ήταν κτήμα των ανδρών, δεν εκπαιδεύονταν και ζούσαν κλεισμένες στα σπίτια τους έχοντας ελάχιστα δικαιώματα. Παρόλα αυτά, οι ηρωίδες στα αρχαία δράματα έχουν προσωπικότητα και ανωτερότητα πνεύματος.

Στη Σπάρτη, που ήταν ένα στρατιωτικό κράτος, οι γυναίκες μετείχαν στο δημόσιο βίο και στους αθλητικούς αγώνες και είχαν άποψη για την πολιτική. ‘Όταν η βασίλισσα της Σπάρτης, σύζυγος του βασιλιά Λεωνίδα, εξέφρασε γνώμη σε δριμύ τόνο σε έναν άντρα, ενώπιον τρίτων κατά τη διάρκεια επίσκεψης του ζεύγους στην πολή-κράτος των Αθηνών(υπάρχουν αναφορές ότι τον συνόδευε στις διπλωματικές του επισκέψεις στις πόλεις-κράτη), μία Αθηναία παρευρισκόμενη απόρησε και απηύθυνε στη βασίλισσα Γοργώ το ερώτημα: «πώς επιτρέπεται στη Σπάρτη οι γυναίκες να μιλούν έτσι στους άνδρες;» Και η βασίλισσα της Σπάρτης απάντησε, πως οι γυναίκες μπορούν να μιλούν έτσι στους άνδρες,  γιατί είναι και οι μόνες που γεννούν άνδρες.

Στην αρχαία Ρώμη, ο νόμος θεωρούσε τις γυναίκες ασθενή πλάσματα και ήταν υποταγμένες στην εξουσία του πατέρα και του αδελφού. Σταδιακά, όμως, η θέση της γυναίκας βελτιώθηκε, και η ιστορία της Ρώμης είναι γεμάτη από γυναίκες που μετείχαν ακόμα και σε πολιτικές ραδιουργίες.

Στους πρώτους χριστιανικούς χρόνους και στον Μεσαίωνα, παρά τη διδασκαλία του Χριστού, που αποδεχόταν τις γυναίκες ως ίσες με τους άνδρες, οι γυναίκες είχαν θέση υποβιβασμένη και πάνω από 100.000 υπολογίζεται ότι κάηκαν στην πυρά ως μάγισσες, θύματα ανοήτων ιδεολογιών που εκλάμβαναν την ιδιαίτερη δεξιότητα και την αμφισβήτηση του κατεστημένου, ως μαγεία, και κατά έναν περίεργο τρόπο οι άνδρες αποκλείονταν από τα κατηγορητήρια περί μαγείας, πράγμα που αποδεικνύει την αδικία και την επιθετικότητα εναντίον των γυναικών.

Καθώς οι πόλεις αναπτύχθηκαν, η θέση των γυναικών βελτιώθηκε, σε σημείο που η ανάγνωση και η γραφή ήταν περισσότερο διαδεδομένες ανάμεσα στις γυναίκες παρά στους άνδρες.

Κατά τη διάρκεια της Αναγέννησης, πολλές γυναίκες αναδείχθηκαν σε λαμπρές μορφές των γραμμάτων. Η Γαλλική Επανάσταση του 1789, και τα αιτήματα ελευθερίας, ισότητας και ανθρωπίνων δικαιωμάτων που την υποκίνησαν, εξαπλώθηκαν, για να συμπεριλάβουν όλους τους ανθρώπους, ανεξαρτήτως φύλου.

Η Βιομηχανική Επανάσταση του 19^ου αιώνα ήταν η πιο καθοριστική παγκοσμίως για τα δικαιώματα της γυναίκας. Οι επιστημονικές και τεχνολογικές κατακτήσεις επέφεραν αλλαγές στην οικονομική και κοινωνική δομή και αναβάθμισαν τη γυναίκα, τόσο στα πλαίσια της οικογένειας όσο και της κοινωνίας.

             Πώς όμως φτάσαμε να γιορτάζουμε την 8η Μαρτίου ως ημέρα της γυναίκας; Όλα ξεκίνησαν από τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής. Οι ΗΠΑ είναι ο τόπος όπου γεννήθηκε το γυναικείο εργατικό κίνημα. Ξεκίνησε με δειλά βήματα το 1820, με μικρές απεργίες, και κορυφώθηκε στις 8 Μαρτίου του 1857. Ας σημειωθεί, ότι το AFL (American Federation of Labor)Αμερικανικό Συνδικάτο Εργασίας, το 1857, δεν εκπροσωπούσε γυναίκες εργάτριες, ούτε μαύρους, παρά μόνον λευκούς άνδρες. Στις 8 Μαρτίου 1857, οι γυναίκες που εργάζονταν σε βιοτεχνίες ρούχων της Νέας Υόρκης, απαίτησαν καλύτερες συνθήκες εργασίας και λιγότερες ώρες εργασίας. Όμως, η κινητοποίησή τους αυτή, διαλύθηκε βίαια από την αστυνομία της Νέας Υόρκης, αιματοβάφοντας την πρωτοβουλία και την προσπάθειά τους. Έτσι, ξεκίνησε ένας δύσκολος και σκληρός αγώνας για τα δικαιώματα της γυναίκας, τόσο στην εργασία, όσο και εκτός αυτής. Έκτοτε, η 8η Μαρτίου είναι αφιερωμένη σε αυτόν ακριβώς τον αγώνα και καθιερώθηκε ως Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας το 1910, μετά από πρόταση της γερμανίδας σοσιαλίστριας Clara Zetkin, κατά τη διάρκεια της 2^ης Διεθνούς Διάσκεψης Σοσιαλιστριών, στην Κοπεγχάγη. Η πρόταση της Clara Zetkin έγινε ομόφωνα δεκτή, από περισσότερες από 100 γυναίκες-εκπροσώπους 17 χωρών που συμμετείχαν. Τον επόμενο χρόνο, το 1911, η Ημέρα της Γυναίκας γιορτάστηκε στις 19 Μαρτίου, με μεγάλες πορείες σε Αυστρία, Γερμανία, Δανία, Ελβετία. Το 1917, κατά την Επανάσταση των Μπολσεβίκων, οι Ρωσίδες ξεσηκώθηκαν, ζητώντας «Ψωμί και Ειρήνη». Ο Τσάρος εκθρονίστηκε και η προσωρινή κυβέρνηση παραχώρησε δικαίωμα ψήφου στις γυναίκες. Στα χρόνια που ακολούθησαν, η πρωτεργάτης των δικαιωμάτων των Γυναικών, Αλεξάντρα Κολοντάι, έπεισε τον Λένιν να γίνει η Ημέρα της Γυναίκας Εθνική Εορτή, και πράγματι, από το 1965, η Γιορτή της Γυναίκας καθιερώθηκε στη Ρωσία ως αργία. Ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών, το 1977, καθιέρωσε την 8^η Μαρτίου, ως Παγκόσμια Ημέρα για τα Δικαιώματα της Γυναίκας και τη Διεθνή Ειρήνη. Με τον τρόπο αυτό, καλεί όλα τα κράτη να συνεργαστούν για την δημιουργία συνθηκών, που θα προάγουν την ισότητα των δύο φύλων και τις ίσες ευκαιρίες σε κάθε τομέα της ζωής.

               Οι προσπάθειες αυτές επηρέασαν και την Ελλάδα, όπου το 1952 με τον Νόμο 2159, οι ελληνίδες απέκτησαν το δικαίωμα «εκλέγειν και εκλέγεσθαι», τόσο σε δημοτικές, όσο και σε βουλευτικές εκλογές. Πρώτη ελληνίδα βουλευτής, ήταν η Ελένη Σκούρα, που έβαλε υποψηφιότητα με το κόμμα «Ελληνικός Συναγερμός». Το 1984, ο νομοθέτης όρισε ότι για το βιασμό ασκείται αυτεπάγγελτη δίωξη, θέτοντας  έτσι το κράτος, αυτόματα, υποστηρικτή και αρωγό της γυναίκας που έπεσε θύμα βιασμού. Το 1986, ο νομοθέτης νομιμοποίησε τις αμβλώσεις.

Ο ΟΗΕ μεριμνά για τα πολιτικά δικαιώματα των γυναικών παγκοσμίως με την ίδρυση της «Επιτροπής για τη νομική θέση των Γυναικών» τον Ιούνιο του 1946,  καθώς και με την έγκριση, τον Δεκέμβριο του 1952, της «Σύμβασης για τα Πολιτικά Δικαιώματα των Γυναικών» που ήταν και το πρώτο κείμενο διεθνούς δικαίου για την αναγνώριση και κατοχύρωση των πολιτικών δικαιωμάτων των γυναικών σε παγκόσμιο επίπεδο.

             Ωστόσο, υπάρχουν ακόμη σημεία του πλανήτη, όπως η Αφρική και οι χώρες της Μέσης Ανατολής, όπου οι γυναίκες συνεχίζουν να βιώνουν καταστάσεις ανεπίτρεπτες, καταστάσεις που τις οδηγούν, σύμφωνα με επίσημες μελέτες, ακόμη και στην αυτοκτονία. Οι φόνοι γυναικών στο πλαίσιο των λεγόμενων «εγκλημάτων τιμής» σε Ιορδανία, Ιράκ, Παλαιστίνη, Συρία, είναι φαινόμενο πολύ συχνό, όπως και η σεξουαλική κακοποίηση στον εργασιακό χώρο, καθώς οι εργαζόμενες γυναίκες δεν προστατεύονται από την εργατική νομοθεσία.

        Είναι γεγονός ότι η συνεχής πολιτική αστάθεια στις χώρες αυτές έχει μετατρέψει τις γυναίκες σε ανυπεράσπιστα θύματα βίας, και γι’ αυτό το λόγο, όσο δύσκολο εγχείρημα κι αν είναι, η διεθνής κοινότητα πρέπει να δεσμευθεί για τη σωστή εφαρμογή των διεθνών συμβάσεων.

         Παρόλα αυτά, υπάρχουν δείγματα προσαρμογής των λιγότερο αναπτυγμένων χωρών, στην παγκόσμια κινητοποίηση για την βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης των γυναικών. Στην Αίγυπτο, απαγορεύτηκε ο ακρωτηριασμός των γυναικείων γεννητικών οργάνων. Στο Ομάν και στο Κατάρ, έλαβαν χώρα νομοθετικές μεταρρυθμίσεις, προκειμένου να αποκτήσουν οι γυναίκες την ίδια νομική θέση με τους άνδρες, σε ζητήματα στέγασης και αποζημίωσης. Στην Τυνησία, η κυβέρνηση μερίμνησε για την εγκαινίαση τηλεφωνικής γραμμής, για γυναίκες που αντιμετωπίζουν ενδοοικογενειακή βία.

             Δυστυχώς, η ενδοοικογενειακή βία δεν είναι φαινόμενο που αντιμετωπίζουν μόνο οι αναπτυσσόμενες χώρες, αλλά είναι έντονο φαινόμενο και στις αναπτυγμένες χώρες. Στην Ευρώπη 1 στις 5 γυναίκες έχει κακοποιηθεί από το σύζυγο ή το σύντροφό της και τα στοιχεία που έχουν συγκεντρωθεί, δείχνουν ότι μία γυναίκα-θύμα ενδοοικογενειακής βίας, καταφεύγει στις αρμόδιες υπηρεσίες για βοήθεια, ύστερα από περίπου 4 χρόνια από την έναρξη των περιστατικών κακοποίησης εις βάρος της.

Στη χώρα μας, το ποσοστό ενδοοικογενειακής βίας, είναι πάνω από τον μέσο όρο που καταγράφεται στις υπόλοιπες χώρες της Ευρωπαϊκής κοινότητας. Ας σημειωθεί, ότι το 80% των δραστών δεν είναι περιθωριακοί, αλλά άτομα ευυπόληπτα, με ικανοποιητικά επίπεδα εισοδήματος και παιδείας.

        Οι νόμοι που θεσπίστηκαν παγκοσμίως για την ενδοοικογενειακή βία, στην Ελλάδα ο σχετικός Νόμος είναι ο 3500/2006, έχουν πραγματικά προσφέρει στήριγμα και ανακούφιση στο σύνολο των γυναικών που αντιμετωπίζει ζητήματα βίας. Δεν παύουν όμως να είναι θεραπεία στη νόσο αυτή, η οποία είναι αρκετά πολύπλοκη. Έχει αποδειχθεί ωστόσο, ότι η καλύτερη θεραπεία είναι η πρόληψη. Χρειάζεται επομένως, πάνω από όλα, μια πολιτική πρόληψης και ευαισθητοποίησης της κοινωνίας πάνω σε αυτό το θέμα, ευαισθητοποίηση που θα ξεκινά από την μικρή ηλικία των ατόμων, προκειμένου να τους γίνει συνείδηση, ότι η προσβολή των δικαιωμάτων οποιουδήποτε ατόμου, όχι μόνο της γυναίκας, συνιστά προσβολή της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και υποσκάπτει την κοινωνική ειρήνη, τις κοινωνικές συνοχές και την κοινωνική ανάπτυξη. 

                  Ένα νόμισμα, όμως, δεν έχει ποτέ μία όψη. Έχει δύο. Και αν θέλουμε να λέμε ότι ερευνήσαμε ένα θέμα, και φιλοσοφήσαμε αρκούντως πάνω σε αυτό, πρέπει να μελετούμε και την άλλη όψη του νομίσματος..

 Χωρίς να αμφισβητεί κανείς την τεράστια συμβολή του φεμινιστικού κινήματος στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των γυναικών, οφείλουμε να παραδεχτούμε, ότι σε μεγάλο βαθμό, οδήγησε και στον εξανδρισμό της γυναίκας, υποστηρίζοντας μεν το δικαίωμά της στην ισότιμη εργασία και την οικονομική ανεξαρτησία, παραμερίζοντας όμως τη φύση της. Δεν είναι ισότητα η μίμηση του άνδρα, ούτε η απώλεια της αξίας της γυναικείας φύσης μέσα στην προσπάθεια για ισότητα! Δεν είναι ισότητα να αφαιρείται από τον άνδρα ο ρόλος που είναι προορισμένος να διαδραματίσει, ως σύντροφος, συνεργάτης και πατέρας, και η υιοθέτηση του ρόλου του από τη γυναίκα! Διαμαρτυρόμαστε για την όλο και λιγότερη συμμετοχή των ανδρών στις ζωές μας.. Διαμαρτυρόμαστε για έλλειψη ρομαντισμού, γενναιότητας, υποστήριξης, ανδρικού λόγου και ανδρικής τιμής.. Μήπως, σε μεγάλο βαθμό, ευθυνόμαστε εμείς γι’ αυτό; Μήπως, αναλαμβάνοντας τα πάντα, δεν τους αφήσαμε χώρο να λάβουν πρωτοβουλίες; Μήπως καταπατήσαμε τα πλαίσια δράσης τους; Μήπως τους κάναμε να πιστεύουν ότι δεν τους χρειαζόμαστε; Μήπως τους αποπροσανατολίσαμε, και προσβάλαμε τη δική τους φύση, στον αγώνα να αναδείξουμε τη δική μας; Δεν είναι ισότητα να παίζουμε δύο ρόλους. Δεν είναι επίτευγμα να μιμείται η γυναίκα ανδρικά πρότυπα. Επίτευγμα είναι να γίνει σεβαστή η μοναδικότητα της φύσης της ως γυναίκα. Να αγαπηθεί τόσο η δύναμη, όσο και η αδυναμία της.

                 Η Θεία Πρόνοια χώρισε την ανθρώπινη φύση σε αρσενικό και θηλυκό. ‘Επλασε άνδρα και γυναίκα. Όχι για να αναιρεί η μία φύση την άλλη, αλλά για να αλληλοσυμπληρώνονται. Πρώτος ο Χριστός υποστήριξε την αξία της γυναικείας φύσης, όταν εναντιωνόμενος στην ιουδαϊκή παράδοση, η οποία αντιμετώπιζε τη γυναίκα ως αντικείμενο και απόκτημα, είχε μαθήτριες γυναίκες, συνομιλούσε με γυναίκες και μετέφερε θεραπευτικές δυνάμεις σε γυναίκες. Ας θυμηθούμε το λόγο του Απόστολου Παύλου: «ουκ ένι Ιουδαίος, ουδέ Έλλην, ουκ ένι δούλος, ουδέ ελεύθερος, ουκ ένι άρσεν και θήλυ, πάντες γαρ υμείς εις έστε εν Χριστώ Ιησού». Η μορφή της Παναγίας δίνει αξία σε κάθε γυναίκα. Ο θεός επέλεξε μια γυναίκα για να φέρει στον κόσμο τον Υιό του, για να δώσει στον κόσμο τη δυνατότητα να σωθεί. Αυτό ακριβώς πρέπει να γίνει σεβαστό. Η αξία της γυναικείας φύσης. Μέσα όμως από τον αγώνα μας για καταξίωση, αναγνώριση και αυτοπροβολή, ας μη μηδενίζουμε την ανδρική φύση.. Ας εκπληρώσουμε τους δικούς μας ρόλους και ας αφήσουμε τους άνδρες, να εκπληρώσουν τους δικούς τους.. Γιατί αν δεν το κάνουμε αυτό, αναζητούμε την ισότητα και την ισορροπία με λανθασμένο τρόπο, και δημιουργούμε εμείς οι ίδιες ανισότητα και ανισορροπία στις κοινωνικές δομές.. Είναι χρέος μας να διδάξουμε και να στηρίξουμε, σαν πολυδιάστατες φύσεις, σαν μητέρες, σύντροφοι, κόρες, αδερφές, συνάδελφοι, την ανάγκη να συνεργαστούμε όλοι, άνδρες και γυναίκες, για τη συνοχή των οικογενειακών και κοινωνικών δομών, που βάλλονται σήμερα τόσο πολύ και πεθαίνουν. Είναι ανάγκη, να διδάξουμε πως την ισοτιμία, την ελευθερία, την ενότητα, δεν την φέρνουν ούτε οι νόμοι, ούτε οι πόλεμοι, αλλά οι ίδιοι οι άνθρωποι, όταν σέβονται την υπόσταση, τις επιθυμίες, τα όνειρα και τις προσπάθειες των συνανθρώπων, ανδρών ή γυναικών, νέων ή γέρων, φτωχών ή πλουσίων, τυχερών ή άτυχων, γηγενών ή μεταναστών. ‘Όταν οι άνθρωποι μάθουν ν’ αγαπούν τη δύναμη, αλλά και την αδυναμία, είτε του δικού τους ανθρώπου, είτε του ξένου. Όταν μάθουν να σέβονται τον κόπο και την ανάσα του, και μαζί μ’ αυτά, τον ίδιο τον Άνθρωπο. Και είναι χρέος εμάς των γυναικών, με τις ιδιαίτερες φύσεις και δεξιότητες, που φτιάχνουμε μέσα μας παιδιά, και ξέρουμε να προτάσσουμε τη γροθιά, αλλά και να χαϊδεύουμε, να βρούμε τρόπο να διδάξουμε ακριβώς αυτό: το σεβασμό. Για να μην λάβουμε ξανά, μέσω των media, οικτρές και απάνθρωπες ειδήσεις, όπως αυτή για νεαρές κοπέλες  που σε κάποια κράτη θάβονται ζωντανές από  πατέρες και  παππούδες και πεθαίνουν  μαρτυρικά, επειδή παραβίασαν κατά την άποψη των δήμιων τους κανόνες ηθικής… Για να μην έρθουμε ξανά σε επαφή, είτε βιωματικά, είτε ως τυχαίοι και τρίτοι παραλήπτες πληροφοριών και ειδήσεων, με βία, μένος, απαξίωση, απελπισία, αδικία, για ζητήματα που προκύπτουν από τις σχέσεις μας με το άλλο φύλο, που δε θα έπρεπε ποτέ να λογίζεται ως «άλλο», ως εχθρικό, αλλά ως προέκταση και συμπλήρωμα της ύπαρξής μας, αναγκαίο, αγαπημένο και σεβαστό.

                Κάποτε, κατά το πρώτο διάστημα της εφαρμογής του Ν.3500/2006 για την ενδοοικογενειακή βία, ήμουν μέλος της Παναθηναϊκής Οργάνωσης Γυναικών που δραστηριοποιείται σε πολλά κοινωνικά ζητήματα, και τότε είχε ξεκινήσει την δραστηριοποίηση και σε αυτό. Προσέφερα νομικές υπηρεσίες σε θύματα ενδοοικογενειακής βίας και μαζί με συνεργάτες ψυχολόγους, αστυνομικούς και ιατροδικαστές, προσπαθούσαμε για την πρόληψη, ενημέρωση, φροντίδα, προστασία των ατόμων αυτών… Είχε έρθει στα χέρια μου ένα νούμερο που με συντάραξε για πολύ καιρό : «11». 11 νεκρές γυναίκες σε ένα χρόνο. Ύστερα από ξυλοδαρμό… Νούμερα άγνωστα στο ευρύ κοινό. Υποθέσεις που δεν τις ανέχεται ο νους κανενός πολιτισμένου όντος.   

Ας επιμείνουμε, λοιπόν, για τον εξωραϊσμό των συνθηκών, ώστε και το «άλλο» φύλο να μας θεωρεί συνοδοιπόρους, συνεργάτες σε ένα ταξίδι ζωής, που δεν υπάρχει απολύτως κανένας λόγος να το φθείρει και να το προσδιορίζει η εχθρότητα, η αντιδικία και η μιζέρια. Ας επιμείνουμε. Τόσο απλά, τόσο αναγκαία.

                                                 Λύτρωση

        

           Υπάρχει ένα γαλανόλευκο, μικρό ξωκλήσι, που παραστέκει στον παφλασμό των κυμάτων χρόνια και καιρούς. Χτισμένο πάνω στα βράχια μιας παραλίας απόμακρης, που σαν με βγάλει ο δρόμος κατά κει, την ταξιδεύω με το βλέμμα απ' άκρη σ' άκρη. Τούτο το ξωκλήσι μου φέρνει στη θύμιση το ξωκλήσι της Παναγιάς της Γοργόνας, του Στρατή Μυριβήλη, που ένα καλοκαίρι πολύ μοναχικό, με συντρόφευσε, από την ανατολή εκείνου του καλοκαιριού ως τη δύση του... Όταν χάθηκε κι η τελευταία ζέστη του Αυγούστου, και τα πρώτα, ξερά φύλλα του φθινοπώρου άρχισαν να χορεύουν με τον άνεμο...

         Απόψε, τούτο το δειλινό του Φλεβάρη, μετά από μια χιονοθύελλα μεγάλη, που χάθηκε στον ορίζοντα, κι άφησε πίσω της χιόνια να λιώνουν στα παρτέρια και στων βουνών το αγκάλιασμα, μ' έβγαλε πάλι ο δρόμος στο ξωκλήσι που παραστέκει στα κύματα... Ο ήλιος χάνεται στη Δύση, και τα σύννεφα που απόμειναν απ' το φουστάνι της θύελλας, βάφονται μαβιά και ροδαλά... Η θάλασσα, στις μύτες των παπουτσιών μου, μουρμουρίζει... Λυσσομανούσε πριν μέρες, να πνίξει τα καράβια που την ταξίδευαν, και τώρα, σαν να ζητάει μετανιωμένη συγνώμη. Χαϊδεύεται στα πόδια όσων ξέμειναν πάνω στα βότσαλα, να γυρεύουν απ' την αιωνιότητά της απαντήσεις και λύτρωση...

 

 Πώς μια ψυχή να κοιμηθεί χωρίς να ξέρει αν υπάρχει ελπίδα;

«Δε μπορώ να κοιμηθώ χωρίς να ξέρω αν υπάρχει ελπίδα. 

Τη μισή νύχτα χάνομαι σε στεναγμούς. Κι όταν μια στιγμή ξυπνώ, λυπάμαι...

 Για τα χέρια, για τα χείλη… Τα μάτια. Για τη συνάντηση του αύριο».

                                                                      Άλφρεντ Λόρντ Τέννισον

 

Όχι, δεν είναι μόνο ο πόλεμος που δε χωράει την αγάπη… Δεν είναι μόνο η ασθένεια… Δεν είναι μόνο τα έργα και τα λόγια κάποιων ανθρώπων, που βρίσκουν ηδονή στην καταστροφή της ουσίας των ζωών των άλλων… Αλλά, κι η ίδια η αγάπη…. Που δεν τυλίγει πάντα δυο ψυχές στο ίδιο μαγικό δίχτυ, αλλά μονάχα μία… Την παγιδεύει ν’ αγαπήσει τυχαία μια άλλη ψυχή… Όλα τα όμορφα ταλέντα της, τα χαριτωμένα ελαττώματα, το φως της… Ακόμα και τις πληγές της… Από την πιο μεγάλη ως την πιο μικρή πληγή… Της ψυχής και της σάρκας… Ν’ αγαπήσει το βάδισμα, το γέλιο, το άρωμα, το χρώμα των μαλλιών, ακόμα κι όταν αυτό γερνάει… Το νου…  Τις θύμισες… Να λαχταρήσει να γνωρίσει ακόμη κι αυτές… Να τις ταξιδέψει μία-μία, μέσα από τα λόγια, τη χροιά της αγαπημένης φωνής, που παύει κάθε άλλο ήχο του κόσμου… Την παγιδεύει… Να λαχταρά ακόμα και μια τυχαία συνάντηση… Μια αναγκαία συνάντηση… Μια όποια συνάντηση, που θα χωρέσει τα χέρια, τα χείλη, τα μάτια… Έστω για λίγες, βιαστικές στιγμές, που όταν  περάσουν, θα μοιάσει σούρουπο, κι ας δείχνει το ρολόι μεσημέρι…  

Και το γιατί μιας τέτοιας παγίδας, κανείς δεν το ξέρει…. Ίσως κι η αγάπη να αισθάνεται κάποιες φορές ηδονή όταν βασανίζει… Ίσως, όμως, και να βασανίζει για ένα σκοπό… Να δει αν όντως το δίχτυ της είναι γερό, αν είναι αρκετά δυνατά τα μαγικά του… Κι όσο πιο πολλές νύχτες περνούν, με στεναγμούς και λύπη για εκείνα τα χέρια, τα χείλη, τα μάτια, τόσο πιο πολύ το ανούσιο παρελθόν να θολώνει, να χάνεται… Και το δίχτυ της αγάπης να δυναμώνει… Κι η Τύχη να γελά… Να καμαρώνει… Πώς μαγικά κίνησε κι εκείνη τις στιγμές, για να γίνει η απόσταση αγάπη… Ώσπου τα χέρια, τα χείλη, τα μάτια, να μη συναντώνται τρυφερά ή παθιασμένα μόνο στο όνειρο… Ούτε μονάχα η μια ψυχή να ζητιανεύει λίγες στιγμές της άλλης… Μια τυχαία ή αναγκαία συνάντηση, όπου ό,τι ειπωθεί θα είναι ψιμύθιο, βιτρίνα… Για να καλύψει μοναχά δυο λέξεις… Τις μόνες αληθινές… «Σ’ αγαπώ...»… Δεν το επεδίωξα... Δεν το περίμενα... Δεν μου είχε απομείνει ψυχή να το μπορέσω... Μα,  «Σ’ αγαπώ...».

Πώς άραγε μια ψυχή μπορεί να κοιμηθεί χωρίς να ξέρει αν υπάρχει ελπίδα;…

 

 

Αντί μνημoσύνου….

 

 

Κάποια χρόνια πριν, στο χωριό των παππούδων μου, επισκεπτόμενη τα μέρη όπου κάποτε υπήρξε το βιος τους, που σήμερα, μετά από χρόνια και καιρούς, στέκει απόηχος εποχών περασμένων, βρέθηκα να κάθομαι στα ερείπια ενός πύργου… Σαν κι εκείνους που υπήρχαν στην Ελλάδα την εποχή της τουρκοκρατίας… Τα κυλινδρικά εκείνα, ψηλά κτίσματα, με τη βαριά, ξύλινη πόρτα για είσοδο, που έβγαζε σε μια σάλα δίχως πάτωμα, με σαρωμένο χώμα, κι ολόγυρα, στους εσωτερικούς, πέτρινους τοίχους, κρεμασμένα γιαταγάνια και καριοφίλια, προς υπεράσπιση του χώρου, από όσους, εκείνες τις ζοφερές εποχές, επιχειρούσαν να καταλάβουν το ελληνικό αυτό σπιτικό… Σε μιαν άκρια ξεπρόβαλλε η ξύλινη σκάλα, που έβγαζε στα πάνω πατώματα, όπου βρίσκονταν τα άλλα δωμάτια…

Αυτός ο πύργος βρισκόταν στα κτήματα των παππούδων μου, πιο πέρα από το πιο καινούριο σπιτικό τους, που χάθηκε κι εκείνο στη φωτιά του Β’ Παγκοσμίου πολέμου…. Ο πύργος όμως στάθηκε… Άντεξε… όσο άντεξε, κι έπειτα χάθηκε κι εκείνος, αφήνοντας πίσω του ερείπια, να πουν μια ιστορία, σ’ εμένα, που ένα απόγευμα του Αυγούστου, κάθισα στα χαλάσματά του, ν’ αγναντέψω γύρω, τους ορεινούς όγκους, που νύχτωναν, καθώς ο ήλιος χανόταν στη Δύση….

Η ώρα ήταν πανέμορφη, αλλά συνάμα στενάχωρη… Με μια θλίψη στις πτυχές της, που μου γύρευε ν’ απλώσω το χέρι στα περασμένα, και να προσφέρω ό,τι μου βρισκόταν πρόχειρο, ως θυμίαμα στη μνήμη δυο ανθρώπων που αγαπήθηκαν πολύ… Που, όμως, τα γεγονότα της Μικρασιατικής Καταστροφής τους άγγιξαν, τους μαχαίρωσαν και τους άφησαν να ξεψυχήσουν… Εκείνον στο πεδίο της μάχης, κι εκείνη, βουτηγμένη στην απώλειά του….

Την έλεγαν Αικατερίνη, ήταν αδερφή της γιαγιάς μου. Πριν τα τότε, φοβερά για την Ιωνία μας, γεγονότα, είχε αρραβωνιαστεί με έναν αξιωματικό του Ελληνικού Στρατού. Τους έδενε μεγάλη αγάπη παιδιόθεν…. Τον Αύγουστο του 1922, βρισκόμενος κι αυτός, μαζί με πολλούς έλληνες στρατιώτες και αξιωματικούς, στις πόλεις και τα χωριά της Μικρασίας, μαχόμενος, σκοτώθηκε σαν ήρωας, υπερασπιζόμενος γυναικόπαιδα, κρατώντας μόνο μια ξιφολόγχη…. Τα νέα για το χαμό του και την περιγραφή των φρικώδων τελευταίων του στιγμών, έφτασαν μετά από καιρό στην Αικατερίνη, όταν ένας φίλος του, αξιωματικός που σώθηκε από τα τάγματα εργασίας, όπου είχαν βίαια σταλεί όσοι έλληνες επέζησαν, γύρισε άρρωστος, γερασμένος και γεμάτος εφιάλτες, να πεθάνει στο χωριό του…. Η Αικατερίνη ντύθηκε στα μαύρα και κλείστηκε στον πύργο, που της είχαν τάξει οι προπαππούδες, για προίκα του γάμου της…. Η γιαγιά μου της πήγαινε φαγητό, που της περισσότερες φορές, το έβρισκε άθικτο στο πιάτο… Μάταια ο ιατρός πατέρας της προσπάθησε να της χορηγήσει λίθιο, για να την βγάλει από το σοκ και τη βαριά θλίψη, κι όλο εκείνη του έλεγε «Χάθηκε η ψυχή μου πατέρα…χάθηκε…κι έμεινε άταφος, πατέρα…». Με τη φωτογραφία του αξιωματικού της, κρατημένη σφιχτά στο στέρνο της, κοιμόταν και ξυπνούσε, για τρία ολόκληρα χρόνια… Μαυροφορεμένη, απόμακρη, τις περισσότερες φορές αμίλητη… Μόνο τις Κυριακές έβγαινε από την κάμαρη, να πάει στην εκκλησία…Και τα βράδια, καμιά φορά, καθόταν και κοιτούσε δακρύζοντας τ' αστέρια... Έλεγε πως της είχε μάθει εκείνος ν' αναγνωρίζει τους αστερισμούς... Κι έλεγε το Αϊβαλί πατρίδα της «Πατρίδα μου το στερνό του χώμα, η τελευταία του ανάσα, πατρίδα μου»… Κι όλο γινόταν, όλο και πιο πολύ, σκιά του εαυτού της… Ώσπου μια Κυριακή, δε φάνηκε ούτε στην εκκλησία… Την βρήκαν νεκρή, με τη φωτογραφία του αγαπημένου της, ντυμένου με την επίσημη στολή του, να την κρατάει σφιχτά στο στέρνο της, ξαπλωμένη στο κρεβάτι της… Η τεράστια θλίψη της, έκανε την καρδιά της να την προδώσει... ήταν 27 χρονών… Ήταν σαν σήμερα….

Εκείνο το Αυγουστιάτικο δειλινό, που κάθισα στα ερείπια εκείνου του πύργου, εικόνες και λέξεις κι αισθήματα κι αισθήσεις εκείνου του κόσμου της, του κόσμου και των δυο τους, που χάθηκε, δίχως να φταίξουν σε τίποτα, μου ζητούσαν να κοιτάξω κατάματα την ιστορία τους, να μιλήσω γι’ αυτήν…. Και σαν κάτι αόρατο να μ΄ ένωσε με τις ψυχές τους, με πήραν τα δάκρυα…. Εκείνη την εποχή έγραφα τραγούδια …. Κι ένα μοιρολόι, αργόσυρτο, άρχισε να παίρνει μορφή στα χείλη μου, και καθώς η φύση σκοτείνιαζε, μίλησε γι’ εκείνους, με την ανείπωτη ευχή να είχαν βρεθεί πια σε έναν κόσμο καλό, δίχως πόνο, γεμάτο φως και αγάπη….

«Φυλλομετρώ τα όνειρα

 φυλλομετρώ τον πόνο…

Αχ Αϊβαλί πατρίδα μου

 αχ Αϊβαλί καρδιά μου…

Αχ στα βουνά πατρίδα μου

αχ στα βουνά σε κλαίω,

Και στους γιαλούς πατρίδα μου

τον πόνο μου τον λέω…

Αχ ουρανοί με μάγεψαν

 αστέρια μακρινά μου

με μάθανε τα μάγια… 

Φεγγάρια περιμένω

αχ για να ‘ρθεις κοντά μου…

Στερέψανε τα μάτια μου εδώ να περιμένω..

Αγάπη μου, λαχτάρα μου

συγχώρα με που κλαίω…

Φυλλομετρώ τα λόγια σου, τα χάδια, τα φιλιά σου,

γι’ αυτό γυρεύω να σβηστώ

 αχ για να ‘ρθω κοντά σου.

Αχ ουρανέ, λυπήσου με, και την ανασαιμιά μου

σταμάτησέ την σου ζητώ

κι αυτήν και την καρδιά μου.

Μαύρα σκοτάδια κι ας διαβώ

 αχ για να πάω κοντά του

στου άλλου κόσμου μια γωνιά 

είναι η αγκαλιά του..

Φυλλομετρώ τα χρόνια, τις ώρες μακριά του…

Το Αϊβαλί πατρίδα μου, το Αϊβαλί που εχάθη

μαζί με την αγάπη μου, μαζί με την καρδιά μου»…